مکمل غذایی بیوتین جزء بزرگ‌ترین خانوادة ویتامینی یعنی ویتامین ب است. این ویتامین که با نام‌های ب هفت یا ویتامین H نیز شناخته می‌شود از انواع ویتامین‌های محلول در آب است. ویتامین‌های ب به‌طورکلی در سلامت عمومی بدن و به‌ویژه سلامت پوست و مو و ناخن بسیار تأثیرگذار هستند. بیوتین نیز غیر از این مورد در درمان و تنظیم سطح گلوکز افراد دیابتی بسیار تأثیرگذار است. از جمله ویتامین‌های ضروری برای بانوان در دوران بارداری مصرف این ویتامین است. در ادامه به معرفی کامل این ویتامین، یعنی عملکرد آن در بدن و علت اهمیت آن، علائم کمبود این ویتامین در بدن و عواملی که سبب کاهش آن می‌شود و همچنین افرادی که به سبب شرایطشان باید همواره در برنامه‌شان مصرف این ویتامین را جای دهند نظیر افراد باردار و بدنسازان، خواهیم پرداخت.
بیوتین و علت اهمیت آن
در میان انواع ویتامین‌های A, C, K, D و E گروه ویتامین B که متشکل از ویتامین‌های ب 1، ب 2، ب 3، ب 4، ب 5، ب 6، ب 7، ب 8، ب 9 و ب 12 است، بزرگ‌ترین گروه ویتامینی است. گروه ویتامین ب جزء حساس‌ترین ویتامین‌ها است که بر اثر عوامل محیطی مقدار آنها کاهش می‌یابد؛ لذا توصیه می‌شود خیلی در فرایند پخت‌وپز فراوری نشوند. ویتامین بیوتین هم از این امر مستثنا نیست و گفته می‌شود مواد طبیعی حاوی این ویتامین بهتر است در گرمای زیاد یا در فرایند پخت‌وپز طولانی‌مدت قرار نگیرند تا بیوتین آنها از بین نرود؛ اما چه مواد خوراکی حاوی بیوتین به طور طبیعی هستند؟
مواد خوراکی حاوی بیوتین
این ویتامین در این مواد خوراکی به طور طبیعی و قابل‌توجهی وجود دارد:
- قارچ، گل‌کلم، هویج
- زرده تخم‌مرغ و شیر
- سویا، حبوبات و غلات کامل
- آجیل‌هایی نظیر انواع بادام و گردو و همچنین کره‌های آجیل
- جگر و ماهی‌های آزاد
اما خوب است بدانید چه عواملی سبب کاهش میزان بیوتین در بدن می‌شود و علائم کمبود این نوع ویتامین در بدن به چه شکل است؟
علائم و عوامل کاهش میزان بیوتین
هفت عامل و عادت نامناسب سبب کاهش جذب بیوتین شده و بدن را با افت بیوتین روبرو می‌کند که این عوامل را می‌توان چنین برشمرد:
- اولین عاملی که سبب جذب پایین بیوتین توسط بدن می‌شود، رژیم غذایی ناسالم و نامناسب است.
- کشیدن سیگار و مصرف زیاد الکل هم دو عامل مهم بعدی در افت بیوتین بدن محسوب می‌شوند.
- مصرف زیاده از حد سفیده تخم‌مرغ
- آن‌ور کسی یا بی‌اشتهایی
- مصرف برخی از داروهای ضدتشنج
- 6. و در نهایت استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها در بازة زمانی طولانی هم سبب جذب پایین و افت بیوتین بدن می‌شود.
اما علائم کاهش میزان بیوتین را هم می‌توان چنین برشمرد:
- نازک شدن مو: اولین نشانه کمبود بیوتین نازک شدن مو است که این نشانه معمولاً همراه با ازبین‌رفتن میزان قابل‌توجهی از رنگ مو است.
- پوسته‌پوسته شدن پوست
- بثورات قرمزرنگ پوست: لکه‌های قرمزرنگی که همراه با خارش یا التهاب هستند را بثورات پوستی می‌گویند که از دیگر نشانه‌های کمبود بیوتین در بدن است.
- کلسترول بالا
- قرمزشدن پوست یا التهاب آن خصوصاً در نواحی بینی، چشم و اطراف دهان
- احساس سوزن‌سوزن‌شدن دست‌وپا یا خارش آنها به دلیل آسیب واردشدن به اعصاب محیطی که به این امر در اصطلاح پاراسنتزی دست‌وپا می‌گویند.
- افسردگی، توهم و بی‌حالی هم از دیگر علائمی هستند که هشدار کمبود بیوتین در بدن را نشان می‌دهند.
فواید بیوتین
مهم‌ترین فواید بیوتین که سبب عملکرد مثبت بدن هم می‌شود به‌این‌ترتیب است:
- تأثیر مثبت بر روی پوست، مو و ناخن: اولین و مهم‌ترین تأثیر بیوتین بر روی پوست و مو و ناخن است و علائم کمبود این ویتامین ابتدا در این نواحی پیدا می‌شود.
- تأثیرگذار بر روی سلامت عمومی بدن: بیوتین فاکتوری مهم در تجزیه چربی و تأمین انرژی موردنیاز بدن است. همچنین این ویتامین به حفظ سلامتی چندین سیستم مختلف بدن نظیر کبد، چشم و سیستم عصبی بسیار کمک می‌کند.
- کمک به تنظیم سطح گلوکز خون افراد دیابتی: مطالعات نشان داده است که بیوتین برای افراد مبتلا به دیابت نوع دو بسیار کمک‌کننده است و در تنظیم گلوکز خون آنها فاکتوری اساسی به شمار می‌رود.
- ویتامینی ضروری برای افراد باردار و بانوان در دوران شیردهی: این ویتامین چون به تشکیل سیستم عصبی جنین بسیار کمک می‌کند و در تولید و تأمین انرژی موردنیاز بدن فاکتوری اساسی است، از جمله ویتامین‌های ضروری برای بانوان در دوران بارداری و شیردهی است؛ البته دوز مصرفی این افراد نباید زیاد باشد چرا که تأثیر مثبت آن از بین رفته و برای بدن مضر است.
بیوتین ویتامینی ضروری برای بدنسازان
غیر از مزایای ذکر شده در مورد مصرف بیوتین، این ویتامین بر روی متابولیسم بدن نیز بسیار تأثیرگذار است. باتوجه‌به اینکه بسیار از بدنسازان همواره از سفیده تخم‌مرغ در رژیم غذایی خود استفاده می‌کنند، پیش‌تر هم بیان شد که مصرف بیش از حد این ماده غذایی مانع از جذب بیوتین می‌شود؛ چرا که بیوتین در زرده تخم‌مرغ وجود دارد؛ لذا عموماً بدنسازان با کمبود این ویتامین در بدن خود مواجه می‌شوند؛ لذا باید گفت این ویتامین برای این افراد، ویتامینی ضروری است.
باید رژیم غذایی مناسبی را از باشگاه‌های معتبر دریافت کنید تا با برنامه غذایی مناسب این کمبود بیوتین را با سایر مواد خوراکی جبران کنید. شما می‌توانید با مراجعه به مجموعه دویتنس، با مربی‌های متخصص، بهترین رژیم غذایی متناسب با شرایط خود را دریافت کنید تا با کمبود ویتامین‌های مختلف در بدن خود مواجه نشوید.
بیوتین یا ویتامین ب 7 در سلامت عمومی بدن، سلامت پوست، مو، ناخن و کمک به افراد دیابتی خصوصاً دیابت نوع دو بسیار تأثیرگذار و ضروری است. این ویتامین در مواد خوراکی نظیر گل‌کلم، هویج، موز و مواردی ازاین‌قبیل به طور طبیعی وجود دارد. برخی عادات نامناسب نظیر مصرف زیاد الکل یا سیگارکشیدن یا داروهایی خاص سبب عدم جذب بیوتین توسط بدن می‌شود که نازک شدن مو، بثورات پوستی و پوسته‌پوسته شدن پوست از مهم‌ترین علائم کمبود این ویتامین است. این ویتامین به طور ویژه برای بدنسازان، بانوان باردار یا در دروان شیردهی بسیار ضروری است.
